درمان شکستگی مچ دست برای بازگشت مجدد فرد به زندگی طبیعی ضروری است. اندام فوقانی که شامل دست، مچ، آرنج، شانه و کتف می شود. این اعضا در انجام فعالیت های روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، نوشتن، گرفتن و دستکاری اشیاء نقش بسیار مهمی دارد. بنابراین شکستگی مچ می تواند بر فعالیت های روزمره فرد و عملکرد شغلی وی تاثیر فراوانی بگذارد. شکستگی های مچ از آسیب های رایجی هستند که وقتی فرد روی زمین می افتد طبیعی است که دستش را روی زمین بگذارد تا از آسیب های جدی صورت و بدن جلوگیری کند. نیرویی که هنگام افتادن به دست وارد می شود، چند برابر وزن بدن است. درمان شکستگی مچ دست برای بهبود عملکرد دست و جلوگیری از افتادن مجدد فرد ضروری است.
آناتومی مچ
مچ فقط یک استخوان نیست بلکه ناحیه ی مفصلی است که بین دو استخوان ساعد و استخوان های کف دست قرار دارد. خود مچ از هشت استخوان کوچک تشکیل شده است. در درمان شکستگی مچ دست به این نکته توجه می شود که عصب های مهم، سرخرگ ها و تاندون ها از ناحیه مچ می گذرند و ممکن است که در شکستگی مچ آسیب ببینند.
برای انجام فعالیت هایی مانند بالا بردن اشیاء، گرفتن و حمل کردن اشیاء و… باید مچ فرد قوی و بدون درد باشد. بنابراین مچ دست برای پوزیشن دهی دست در فضا بسیار مهم است. پس باید شکستگی مچ تحت درمان قرار گیرد و با انجام خدمات کاردرمانی، عملکرد طبیعی را به دست بازگرداند.
مراجعه به کاردرمانی
اولین جلسه کاردرمانی، ممکن است بلافاصله بعد از جراحی یا خارج کردن گچ از دست باشد. تعیین زمان شروع مداخلات کاردرمانی بر عهده پزشک ارتوپد مربوطه است که کاردرمانگر جهت درمان شکستگی مچ دست ابتدا ارزیابی هایی را انجام می دهد.
ارزیابی های کاردرمانی
- کاردرمانگر با فرد مصاحبه می کند تا دریابد که فرد برای انجام فعالیت های زندگی روزمره، نقش ها و وظایف شغلی به چه عملکرد هایی نیاز دارد.
- کاردرمانگر در درمان شکستگی مچ دست ، مسائل پزشکی را مرور می کند تا دریابد که محل های شکستگی کجا بوده و فرد تحت چه نوع درمان پزشکی قرار گرفته است.
- کاردرمانگر نتایح تست ها (ام آر آی، رادیولوژی و سی تی اسکن) را بررسی می کند تا دریابد که شکستگی مچ در حال بهبود است، بهبود یافته است یا بهبود کمتر از حد انتظار بوده است.
- متخصص کاردرمانی در از نوارهای اندازه گیری مخصوص برای ارزیابی ادم در دست و مچ استفاده می کند.
- کاردرمانگر از مقیاس های آنالوگ بینایی برای ارزیابی درد استفاده می کند.
- متخصص کاردرمانی در روند درمان شکستگی مچ دست از گونیا متر برای ارزیابی دامنه حرکتی فعال در مچ، ساعد و دست در درمان شکستگی مچ دست استفاده می کند.
- کاردرمانگر مشخص می کند که در شانه و یا آرنج فرد محدودیت حرکتی و یا دردی وجود نداشته باشد.
- کاردرمانگر از فرد می پرسد که پزشک چه نوع دامنه حرکتی را برایش در نظر گرفته است که شامل موارد زیر است:
- دامنه حرکتی فعال (بدون نیاز به کمک و توسط خود شخص).
- دامنه حرکتی کمکی فعال ( حرکت به مقداری کمک جهت تکمیل دامنه نیاز دارد).
- دامنه حرکتی غیر فعال (حرکت کاملا توسط کاردرمانگر انجام می شود).
- کاردرمانگر مشخص میکند که اهداف فرد برای بازگشت به فعالیت ها و سرگرمی هایش در درمان شکستگی مچ دست چیست مانند نواختن پیانو، برگشت به زمین تنیس، بافندگی یا موارد دیگری که به انعطاف پذیری، قدرت و مهارت های حرکتی ظریف نیاز دارد.
- اگر هر گونه بی حسی یا گزگز وجود دارد، وضعیت حسی فرد باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
درمان شکستگی مچ دست به کمک کاردرمانی
بعد از ارزیابی نوبت به مداخلات کاردرمانی می رسد تا به بهبود فرد کمک شود و استقلال فرد در انجام فعالیت های روزمره زندگی بیشتر شود. این خدمات معمولا شامل دو مرحله است که عبارتند از:
مرحله اول: مرحله بی حرکتی
این مرحله شامل ثبات شکستگی و افزایش بهبودی در فرد است. نقش کاردرمانگر عبارت است از:
- کاردرمانگر برای بی حرکت کردن مچ در درمان شکستگی مچ دست ، اسپیلنت یا ارتز مخصوص را تجویز می کند که انگشتان باید در حالت آزاد باشند و حرکاتشان در آن، محدود نگردد.
- کاردرمانگر در این مرحله ورم را در فرد ارزیابی می کند و با استفاده از ماساژ درمانی، به بهبود آن و گردش خون بهتر کمک می کند. همچنین هرگونه تورم و فشردگی را ارزیابی و مدیریت می کند.
- کاردرمانی به فرد کمک می کند تا تعدادی از فعالیت های سبک و راحت زندگی روزمره را انجام دهد
- کاردرمانی به فرد کمک می کند تا تمرینات دامنه حرکتی فعال را در انگشتان، آرنج و شانه انجام دهد و به بهبود دامنه حرکتی آن ها در درمان شکستگی مچ دست کمک کند.
برای مطالعه بیشتر در مورد درمان ورم دست، لینک زیر را مطالعه کنید.
مرحله دوم: مرحله تحرک و موبیلیزاسیون:
نقش های کاردرمانگر در این مرحله عبارتند از:
- کاردرمانگر این بار تمرینات را پیشرفته تر می کند. ابتدا تمرینات دامنه حرکتی فعال، سپس دامنه حرکتی کمکی فعال و به دنبال آن دامنه حرکتی غیر فعال را انجام می دهد. در نهایت تمرینات قدرتی را با فرد انجام خواهد داد.
- کاردرمانگر به فرد کمک می کند تا تمرینات دامنه حرکتی فعال را برای دست و بهبود قدرت انجام دهد.
- کاردرمانگر به بررسی و تحت نظر گرفتن شانه و آرنج ادامه می دهد تا مطمئن شود که هیچ گونه ورم و سفتی مفصلی وجود ندارد.
- کاردرمانگر در درمان شکستگی مچ دست با استفاده از مدالیته های درمانی به بهبود و مدیریت درد کمک می کند.
- کاردرمانگر به مدیریت تورم ادامه می دهد و به بهبود آن کمک می کند.
- کاردرمانگر به فرد کمک می کند تا عملکرد های سبک و فعالیت های هدفمند را کم کم از سر بگیرد و به تدریج بتواند فعالیت های روزمره زندگی را در خانه و محیط مورد نظرش انجام دهد و کم کم فعالیت های شغلی را نیز از سر بگیرد.
بعد از بهبودی شکستگی مچ چه اتفاقی می افتد؟
هنگامی که شکستگی مچ با گچ گیری یا جراحی بهبود یافت، نوبت به توانبخشی کاردرمانی در درمان شکستگی مچ دست میرسد. این روش درمانی از لحظه خروج دست از گچ شروع خواهد شد. وقتی که دست فرد در گچ قرار دارد، حرکات انگشت و شانه انجام می شود تا دامنه حرکتی شان حفظ شود مثلا فرد بازویش را بالای سرش می برد و در زمان گچ گیری فقط در این موارد نیاز به تمرین می باشد.
وقتی فرد برای درمان شکستگی تحت جراحی قرار می گیرد، توانبخشی بلافاصله بعد از اجازه جراح شروع خواهد شد. هر پزشک جراح، محدودیت های حرکتی خاصی را اعمال می کند که بنابر نوع شکستگی، نوع جراحی، تجربه شخصی و میزان بهبودی که جراح برای فرد در نظر دارد تعیین می شود.
در درمان شکستگی مچ دست ، حرکاتی که نیاز به تحمل وزن در دست، مچ و آرنج ندارند؛ آزاد است. اگر خدمات کاردرمانی در آن مرحله نیز برای فرد مناسب نباشد، کاردرمانگر می تواند به حفظ تناسب اندام فرد با انجام حرکات مخصوص کمک کند تا آسیبی به مچ وارد نشود. فعالیت هایی مانند راه رفتن یا استفاده از دوچرخه با انجام ملاحظات لازم، می تواند به صورت فعالیت های روزانه انجام شود. دونده های حرفه ای می توانند با اجازه پزشک به کار خود ادامه دهند. فعالیت هایی که نیاز به تحمل وزن دارند، باید تا زمان بهبودی با اندام تحتانی یا دست سالم انجام شود. در درمان شکستگی مچ دست هر گونه تحمل وزن با دست آسیب دیده ممنوع است. پس در صورت لزوم فرد به همراهی نیاز دارد که در این فعالیت ها کمکش کند.
کاردرمانی در مدیریت درد
بعد از برداشتن گچ یا بعد از جراحی، ممکن است فرد هنگام حرکت دادن مچ، در ناحیه مچ، آرنج و ساعد احساس درد بکند. اگر فرد دوره بی حرکتی دست را تجربه کرده باشد این درد ناشی از عدم استفاده مکرر از مفاصل است. اگر فرد جراحی شده باشد و هنگام حرکت دادن مچ احساس درد بکند، ممکن است این درد ناشی از آسیب بافت نرم هنگام شکستن مچ باشد پس کاردرمانگر در درمان شکستگی مچ دست ابتدا روی کاهش درد تمرکز می کند.
ممکن است کاردرمانگر از مدالیته های درمانی مانند گرما یا یخ استفاده کند که با روش های خاص توسط کاردرمانگر انجام می شود. همچنین ممکن است کاردرمانگر از ماساژ درمانی برای دست، ساعد، مچ و یا آرنج استفاده کند تا گردش خون آن ها بهبود یابد و درد کاهش یابد.
کاردرمانی در به دست آوردن مجدد دامنه حرکتی، قدرت و چالاکی در مچ، دست، آرنج و شانه به فرد کمک می کند.
کاردرمانگر در طول جلسات درمانی مجموعه ای از حرکات کششی و قدرتی را با فرد انجام می دهد. همچنین در درمان شکستگی مچ دست بخشی از حرکات را که مناسب انجام دادن در خانه است، به فرد آموزش می دهد تا فرد با انجام آن در خانه، سیر بهبودی را سرعت بخشد.
تمرینات ممکن است شامل استفاده از تجهیزات توانبخشی و امکاناتی چون توپ های انعطاف پذیر و کش های ورزشی باشد که به بهبود استقامت مچ کمک می کنند.
حفظ دامنه حرکتی شانه و درمان شکستگی مچ دست
کاردرمانگر حرکاتی را برای شانه با فرد انجام می دهد. شانه پل ارتباطی مچ و دست با بقیه ی قسمت های بدن است پس باید قوی و قابل کنترل باشد تا اندام فوقانی به خوبی کار کند. تمرینات اولیه مچ در کاردرمانی در درمان شکستگی مچ دست شامل تحمل وزن نمی باشد پس ممکن است تنها حرکاتی مانند جلو و عقب بردن مچ، بالا و پایین کردن کف دست و یا بالا بردن وزنی بسیار کم باشد.
وقتی بهبودی مچ بیشتر شد، کاردرمانگر به تمرینات تحمل وزن در مچ و دست اضافه می کند مانند هل دادن و…. در صورت نیاز کاردرمانگر مفاصل را تحرک می دهد تا دامنه حرکتی بیشتر شود و این تکنیک سفتی های مفاصل را در مچ، دست و آرنج را تشویق می کند تا به تدریج به دامنه حرکتی طبیعی خود برگردند.
کاردرمانی در حس عمقی در درمان شکستگی مچ دست
به دنبال آسیب و شکستگی، گیرنده های مفاصل و لیگامان ها کاهش می یابند. این گیرنده ها به حس عمقی کمک می کنند. حس عمقی توانایی تشخیص وضعیت بدن در فضا بدون نگاه کردن به آن می باشد. دوره بی حرکتی بر کاهش گیرنده ها می افزاید. اگر فرد فعالیت ورزشی دارد، حس عمقی مهمترین عامل در برگشت فرد به ورزش است. کاردرمانگر برای مراجع تمریناتی را طراحی می کند که به بهبود حس عمقی کمک کند. این تمرینات ممکن است شامل چرخاندن توپ با دست روی یک سطح یا نگه داشتن چیزی در بالای سر هنگام حرکت شانه ها در درمان شکستگی مچ دست باشد. تمرینات پیشرفته تر ممکن است شامل پرتاب یا گرفتن توپ باشد.
اگر شکستگی مچ فرد بر اثر افتادن باشد، کاردرمانگر تمرینات تعادلی را با فرد انجام می دهد تا تعادل فرد بهبود یابد و با ارائه استراتژی ها، از افتادن مجدد فرد جلوگیری کند مانند برداشتن قالی های سر راه که موجب ضربه به پا و از دست دادن تعادل می شوند. پیشگیری از افتادن بیشتر برای افراد سن بالا و دارای شرایط پزشکی خاص مانند پوکی استخوان بسیار مهم است.
خوشبختانه به دست آوردن مجدد دامنه حرکتی، قدرت عضلانی و حس عمقی بعد از شکستگی مچ با خدمات کاردرمانی در درمان شکستگی مچ دست سریع اتفاق می افتد و عملکرد مچ بعد از مدتی بهبود می یابد با بهبود فرد تمرینات کاردرمانی پیشرفته تر می شود و با افزایش قدرت تحمل مچ، کاردرمانگر ممکن است تمرینات پیشرفته تری مانند نگه داشتن یا هل دادن چیزی را به فرد توصیه کند.
کاردرمانی در سفتی عضلانی در درمان شکستگی مچ دست
عموما کاهش قدرت یا سفتی عضلانی که بعد از شگستگی مچ اتفاق می افتد خیلی خوب به کاردرمانی جواب می دهد. اگر درد مدت طولانی تری ادامه داشت، کاردرمانگر با ارجاع دادن فرد به پزشک باید اطمینان حاصل کند که آسیب بافت سخت وجود ندارد. گاهی درد و سفتی عضلانی در درمان شکستگی مچ دست به ادامه ورم در مچ و دست مربوط میشود و بسیار خوب به کاردرمانی جواب می دهد.
عوامل دیگری نیز در حیطه خدمات کاردرمانی قرار می گیرند مانند مناسب سازی محیط مورد نظر فرد. فردی که دچار آسیب شده، ممکن است بخواهد به محیط کار برگردد. پس کاردرمانگر با ایجاد تطابقات محیطی و حذف موانع خطر ساز، به فرد کمک می کند و توصیه ها و استراتژی های لازم را برای عملکرد بهتر به فرد ارائه می دهد.
تعدادی از تمرینات توانبخشی شکستگی های مچ عبارتند از:
- باید فرد آرنج خود را خم کند و دست و ساعد را به طرف بالا نگه دارد به طوریکه در درمان شکستگی مچ دست، جهت نوک انگشتان به سمت بالا قرا گرفته باشد. سپس فرد کف دست خود را به طرف زمین میچرخاند و برعکس آن را نیز انجام می دهد.
- فرد کنار یک میز می ایستد و کف دست خود را روی گوشه میز قرار می دهد و آن را کشش می دهد. سپس بر عکس آن را نیز باید انجام دهد یعنی پشت دست خود را روی گوشه میز قرار دهد و آن را کشش دهد.
- دست در کنار بدن فرد قرار دارد و آرنج با زاویه نود درجه خم است و کف دست رو به بالا قرار دارد. فرد باید در درمان درمان شکستگی مچ دست، مکررا کف دست را به سمت زمین بچرخاند و آن را به حالت اولیه برگرداند
- فرد دست خود را دراز می کند و چیزی مانند بطری در دست می گیرد و فقط مچ دست را به طرف بالا و پایین می چرخاند.
- فرد شانه خود را خم کرده و دست خود را کاملا صاف میکند و چیزی را در دست گرفته و مچ خود را مکررا صاف و خم خواهد کرد.
منابع درمان شکستگی مچ دست
برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان شکستگی آرنج و نقش کاردرمانی در آن، لینک زیر را مطالعه کنید.