ردرمان شکستگی آرنج یک پروسه بسیار مهم به دلیل نقش حیاتی آرنج است. آرنج یک بخش خیلی مهم در اندام فوقانی است که چرخش ساعد و دست را امکان پذیر می کند. شکستگی استخوان هایی که مفصل آرنج را تشکیل می دهند؛ از حرکات طبیعی مفصل جلوگیری می کنند پس عملکرد دست، مچ و ساعد محدود می شود. در نتیجه این صدمات باید تحت درمان و توانبخشی قرار بگیرد تا از عوارض بلند مدت این صدمات جلوگیری شود.
آناتومی مفصل آرنج
استخوان هایی که با هم مفصل آرنج را می سازند عبارتند از:
- استخوان بازو در بالا
- استخوان زند زیرین(اولنا) در ساعد
- استخوان زند زبرین(رادیوس) در ساعد
محل شکستگی در درمان شکستگی آرنج موثر است به همین دلیل دانستن آناتومی آرنج ضروری است.
در واقع دو مفصل در آرنج وجود دارد:
- مفصل اول بین استخوان بازو در بالا و ترکیب زند زبرین و زند زیرین در ساعد است
- مفصل دوم بین سر فوقانی استخوان های زند زبرین و زند زیرین است
استخوان زند زبرین در مفصل چرخش کرده و چرخش ساعد را امکان پذیر می ظکند تا دست به داخل یا خارج بچرخد.
سطح استخوان بازو در مفصل آرنج از دو بخش تشکیل شده است:
- کندیل داخلی
- کندیل خارجی
با دست زدن به دو طرف آرنج می توانید آنها را به خوبی لمس کنید. درمان شکستگی آرنج از نوع کوندیل داخلی و خارجی معمولا جراحی است چون اکثرا در صدمات شدید، جابجا می شوند.
سطح کوندیل ها با غضروف مفصلی پوشانده شده است و دارای حفرات، ناودان ها و تیغه هایی است که انتهای استخوان های ساعد را در خود جای می دهد. غضروف مفصلی ماده ای لغزنده است که با سطوح استخوان ها تطابق یافته و از آنها محافظت می کند.
انواع شکستگی های غضروف مفصلی
- در اولین نوع ،غضروف مفصلی همچنان با مایع مفصلی تغذیه می شود اما خونرسانی ندارد.
- دومین نوع، رشد مجدد ندارد و ایجاد شده با بافت زخم پر می شود. آسیب آن دائمی است و درمان شکستگی آرنج در آن سخت است.
- سومین نوع رگ های خونی به سطح مفصلی نفوذ نمی کنند و خونرسانی آنها از سطح داخلی استخوان تامین می شود. اگر شکستگی استخوان نیز همراه با آن باشد استخوان منبع خونرسانی ندارد و می میرد ولی غضروف زنده می ماند چون همچنان در مایع مفصلی شناور است.
بعضی از شکستگی ها باعث چندین شگستگی دیگر در سطوح مفصلی می شوند. در حالت خوش بینانه اگرشکستگی در وضعیت مناسب پوزیشن داده شود سطوح مفصلی نجات داده خواهند شد.
سطح مفصلی استخوان زند زیرین
انتهای بالایی استخوان زند زیرین(اولنا) به شکل چنگک است و وقتی آرنج صاف می شود زائده اوله کرانون آن در حفره پشتی بازو قرار می گیرد.
درمان شکستگی آرنج بسته به مکان و شدت آن فرق می کند و اگر زائده اوله کرانون بیش از حد نیرو دریافت کند؛ صاف شدن بیش از حد باعث شکستگی آن می شود.
برجستگی جلوی استخوان زند زیرین زائده کرونوئید نام دارد و در خم شدن کامل آرنج در حفره جلویی استخوان بازو قرار می گیرد و از خم شدن بیشتر آن جلوگیری می کند. در صورت وارد شدن نیروی شدید و خم شدن بیش از حد ممکن است شکستگی ایجاد شود
سطح مفصلی زند زیرین مانند سقف یک خانه است که با سطح مفصلی بازو جفت میشود و به راحتی روی هم می لغزند.
سطح مفصلی استخوان زند زبرین
در درمان شکستگی آرنج دانستن آناتومی آرنج به فرد کمک می کند تا به موقع شکستگی اش را احساس کند. انتهای فوقانی زند زبرین شبیه یک طبل است که چرخش آن را امکان پذیر می کند. سطح بالایی آن مقعر است که با سطح برآمده ی بازو جفت می شود. این استخوان ها در دامنه ی خم و صاف شدن آرنج با هم در تماس اند.
هر دو مفصل موجود در آرنج در یک کپسول مفصلی قرار می گیرند. لیگامان آنولار دور سر استخوان زند زبرین پیچیده و آن را در مقابل سر استخوان زند زیرین نگه می دارد. در صورت شکستگی سر یا گردن زند زبرین، خونرسانی آن در معرض خطر قرار می گیرد.
درمان شکستگی آرنج بسته به مکان و شدت آن فرق می کند و خود فرد ممکن است در بعضی موارد محل شکستگی را تشخیص دهد. برای اینکار باید فرد انگشت شستش را روی طرف داخلی استخوان قرار دهد و انگشت وسط را روی طرف خارجی استخوان قرار دهد و انگشت سبابه بطور طبیعی روی گوشه عقبی آرنج قرار میگ یرد و موارد غیر طبیعی در وضعیت آن را می توان تا حدودی تشخیص داد.
شکستگی هایی که شامل سطوح مفصلی نمی شوند
این نوع آسیب، پیش آگهی خوبی دارد چون سطوح مفصلی هنوز سالم است و احتمال سایش کمتر است و درمان شکستگی آرنج در آن راحت تر است.
- شکستگی های بالای کوندیل ها: این شکستگی ها روی ناحیه ی بالای مفصل اتفاق می افتد. نیروهای خمشی شدید، نیروهای صاف کننده شدید یا ضربه های شدید می توانند استخوان را در این ناحیه بشکنند و نگه داشتن آن در وضعیت مناسب بسیار سخت است. برای همین در این نوع آسیب معمولا از جراحی استفاده می شود تا قسمت های جداشده را در جای مناسب خود برگردانند و آن ها را با پین در جای خود ثابت می کنند. به این نوع درمان شکستگی های آرنج، روش جراحی اوریف می گویند. این نوع شکستگی ها در کودکان رایج تر است ضربات شدید مانند تصادف با موتور از علل رایج این نوع شکستگی در بزرگسالان است. سرخرگ استخوان زند زبرین به این مکان خیلی نزدیک است و ممکن است در آسیب، پاره شود.
شکستگی های سطح تحتانی بازو
- جدا شدن کندیل داخلی: کوندیل داخلی مکان قرارگیری لیگامان طرفی داخلی و عضلات خم کننده ساعد می باشد نیرویی که آرنج را به طرف خارج خم کند؛ ممکن است باعث جابجایی استخوان و پارگی لیگامان شود. در صورت شکستگی همراه با کشیده شدن لیگامان، ممکن است کوندیل از جای خود جدا شود پس برای درمان شکستگی آرنج در این نوع، باید جراحی انجام شود اگر تکه جدا شده نزدیک مکان اولیه اش باشد احتمال دارد نیاز به جراحی نباشد.
- جدا شدن کندیل خارجی: کندیل خارجی محل قرارگیری لیگامان طرفی خارجی و عضلات صاف کننده ساعد است نیرویی که آرنج را به طرف داخل خم کند، ممکن است باعث جداشدن کندیل خارجی و لیگامان طرفی خارجی شود. این نوع شکستگی نادر است و معمولا با سایر آسیب های شدید همراه می شود.
- شکستگی کاپیتولوم: کاپیتولوم سر گرد شده بازو در قسمت تحتانی است و آسیب شدید می تواند باعث جدا شدن سر آن نیز شود پس لازم است تا درمان شکستگی آرنج در این مورد، جراحی باشد تا استخوان را به مکان اولیه خود برگردانند.
- شکستگی T یاYشکل: قسمت تحتانی بازو به دو بخش تقسیم می شود و اگر شکستگی ادامه پیدا کند، به حالت T یا Y در می آید و ممکن است قسمتی از استخوان کنده شود پس باید جراحی با روش اوریف انجام شود.
- خورد شدگی: نیروهای خیلی شدید، باعث شکستگی های متعدد در انتهای بازو می شوند و سطح مفصلی استخوان ممکن است به تکه های مختلف شکسته شود و خونرسانی این ناحیه از دست برود. درمان شکستگی آرنج در این مورد، جراحی با روش اوریف است که بهترین نتیجه را در این نوع شکستگی دارد.
شکستگی های سر فوقانی زند زیرین
- شکستگی زائده اوله کرانون: وقتی فرد روی دست می افتد و نیروی زیادی به دست وارد می شود معمولا شکستگی عرضی در ناحیه ایجاد می شود و زائده اوله کرانون آسیب می بیند و جراحی اوریف برای آن مناسب است.
- شکستگی زائده کرونوئید: وقتی به دست خم شده ناگهان نیروی زیادی وارد می شود، بطوریکه دست بیش از حد صاف شود؛ شکستگی روی می دهد معمولا استحوان جدا نمیشود پس به جراحی نیاز ندارد.
- شکستگی مونتژیا: شامل دررفتگی سر زند زبرین و شکستگی بدنه ی زند زیرین است و درمان شکستگی آرنج بسته به شدت آسیب متفاوت است.
شکستگی های سر فوقانی زند زبرین
- شکستگی گردن زند زبرین: نیروهای فشارنده طولی بر اثر افتادن باعث شکستگی عرضی در گردن زند زبرین می شوند. به علت اهمیت سر زند زبرین در عملکرد ساعد، نتیجه این آسیب محدودیت ساعد نیز می باشد.
- شکستگی سر زند زبرین: فشار وارد شده به سر زند زبرین در مقابل کاپیتولوم باعث این نوع آسیب می شود. معمولا بخش شکسته شده خونرسانی را از دست می دهد درمان به شدت آسیب و مقدار جابجایی دارد.
- و از سایر شکستگی ها، شکستگی باز است که سطح شکستگی به پوست نزدیک است و بافت پوست را پاره می کند.
درمان شکستگی آرنج
بعد از تشخیص پزشک بر حسب نیاز تشخیص داده میشود که به جراحی نیاز است یا خیر.
اگر آسیب شدید باشد و نیاز به جراحی می باشد معمولا روش اوریف اعمال می شود در غیر این صورت از گچ گیری و بعد آن پوشیدن بریس و آویز آرنج توصیه می شود.
کاردرمانی در درمان شکستگی آرنج
یک استخوان بعد از 6 هفته به حدود50% حالت طبیعی برمیگردد و بعد از سه ماه به 80% میرسد و برای برگشت کامل به حالت قبلی 18 ماه زمان نیاز دارد.اگر خط اول درمان گچ گیری باشد این پروسه تا 6 هفته طول میکشد و در درمان شکستگی آرنج بعد از این 6 هفته باید از بریس یا آویز آرنج استفاده شود و با رادیوگرافی میزان بهبود توسط کاردرمانگر بررسی شودتا کاردرمانگر تشخیص دهد به چه میزان مداخله نیاز است. کاردرمانی معمولا بعد از جدا کردن گچ در حدود هفته 6 آغاز میشود.
اگر فرد تحت جراحی قرار گیرد کاردرمانی معمولا حدود هفته4 تا6 شروع میشود. هدف جراحی ثابت کردن استخوان در جای خودش است پس باید از تمرینات آرام استفاده کرد.
برداشتن اجسام سنگین با دست آسیب دیده ممنوع است و در صورتیکه برای حفظ تناسب اندام احساس میکنید نیاز به ورزش دارید با کاردرمانگر خود مشورت کنید.
مدیریت درد در کارمانی در درمان شکستگی آرنج
ممکن است بعد از برداشتن گچ یا جراحی احساس درد کنید. این درد ناشی از بی حرکتی بوده و احتمالا ناشی از آسیب همزمان بافت نرم همراه با شکستگی نیز باشد. کاردرمانگر ابتدا روی کاهش درد و تورم تمرکز می کند.
بازیابی دامنه حرکتی و درمان شکستگی آرنج
کاردرمانگر روی بازیابی دامنه حرکتی، قدرت و چالاکی تمرکز می کند اگر فرد از گچ گیری یا اسپیلنت استفاده کرده باشد؛ بازو ضعیف می شود و دچار تحلیل توده عضلانی میشود کاردرمانگر با ارائه تمرینات کششی به بهبود فرد کمک میکنند و با آموزش دادن حرکات به فرد کمک می شود تا با انجام آنها در خانه سریعتر بهبود یابد.
موبیلیزاسیون مفصلی در درمان شکستگی آرنج
کاردرمانگر موبیلیزاسیون مفصلی را انجام می دهد تا مفصل دچار سفتی شده تشویق به حرکت شود و دامنه حرکتی افزایش یابد. انجام زودهنگام موبیلیزاسیون برای دامنه حرکتی بسیار مهم است زیرا در صورتیکه مفصل دچار سفتی شود دامنه حرکتی بسیار کاهش می یابد.
بازیابی مجدد توانایی خم کردن آرنج و چرخش ساعد بسیار حیاتی است زیرا فرد برای انجام فعالیت های روزمره زندگی مانند بردن غذا به دهان و دست گرفتن اشیاء به این حرکات نیاز دارد.
تقویت حس عمقی در درمان شکستگی آرنج
بعد ار آسیب، گیرنده های عمقی در مفاصل و لیگامان ها کاهش می یابند. و دوره ی بی حرکتی در درمان شکستگی آرنج بر کاهش این حس می افزاید. حس عمقی توانایی تشخیص جهت گیری بدن در فضا بدون نگاه کردن است برای افراد ورزشکار حس عمقی مولفه مهمی در برگشت فرد به ورزش است به همین دلیل تمرینات حس عمقی بخش مهمی از کاردرمانی در این افراد است. فعالیت های زیر برای تقویت حس عمقی مفید است:
- غلطاندن توپ با دست روی سطوح
- نگه داشتن چیزی بالای سر با دست همراه با خم و صاف کردن آرنج
- هل دادن اشیاء روی سطوح ناهموار
تمرینات پیشرفته تر توسط کاردرمانگر ارائه می شود
مدیریت سفتی و خشکی مفصل در کاردرمانی در درمان شکستگی آرنج:
بعد از جوش خوردن آرنج، به علت بی حرکتی زیاد سفتی مفصل ایجاد می شود که درمان کاردرمانی بسیار روی آن موثر است.
آسیب و شکستگی معمولا باعث خونریزی در مفصل می شود که این خونریزی نهایتا بند می آید و لخته میشود ولی لخته در محل باقی می ماند و تبدیل به بافت زخمی می شود. اگر مفصل بی حرکت باشد. زمانی که بافت زخمی شکل می گیرد به قسمت های مختلف مفصل می چسبد و در نهایت باعث از دست رفتن دامنه حرکتی و سفتی در مفصل آرنج می شود و در صورت کشش، درد ایجاد می شود.
در درمان شکستگی آرنج، متاسفانه نمیتوان از سفتی در بیشتر موارد جلوگیری کرد چون برای ترمیم، مفصل باید مدتی بی حرکت بماند و با کاهش دامنه حرکتی بر فعالیت های روزمره زندگی فرد اثر می گذارد و کاردرمانگر کمک می کند تا از پیشرفت سفتی های غیرضروری جلوگیری شود. در مراحل اولیه بهبود، بافت قدرت کمتری دارد و راحت تر می توان آن را کشش داد اما بعدها بافت قویتر و مقاوم تر به کشش می شود و کشش آن دردناک تر خواهد شد بنابراین انجام تمرینات زودهنگام (البته با تجویز دکتر و کاردرمانگر) بهترین روش است تا از سفتی در مفصل جلوگیری کرد.
منابع درمان شکستگی آرنج
برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان ورم دست و نقش کاردرمانی در آن، لینک زیر را مطالعه فرمایید.