به عنوان یک متخصص کاردرمانی، یکی شایع ترین مسائلی که بیماران برای آن به ما مراجعه می کنند، درمان قوز پشت است.
البته خیلی از افراد حالت گرد شدن پشت خود را مشاهده می کنند و به این دلیل مراجعه دارند و بسیاری متوجه این موضوع نیستند و با علایمی مانند گردن درد، درد دست ها و شانه و یا خستگی شانه ها به کلینیک کاردرمانی مراجعه می کنند.
خوشبختانه درمان قوز پشت در زمان مناسب خو انجام پذیر است و من در این مقاله به شما آموزش می دهم که چگونه با رعایت یکسری موارد و انجام تمرینات، این مشکل را برطرف کنید.
توجه مهم! در موارد شدید پیشنهاد می کنم حتما به متخصص کاردرمانی مراجعه نمایید و تمرینات را حتما زیر نظر ایشان و در مطب انجام دهید.
خواندن و اجرای دستورالعمل های این مقاله فقط در موارد خفیف به شما کمک می کند.
قوز پشت چیست؟ شانه های گرد چیست؟
شانه های گرد حالتی است که وقتی از پهلو به بیمار نگاه می کنیم، شکل ظاهری شانه ها به صورت گرد درآمده و به جلو متمایل است. در افرادی که شانه های گرد و قوز پشت دارند معمولا حالت سر به جلو را به صورت همزمان داریم.
زاویه طبیعی کایفوز در افراد جوان بین 20 تا 40 درجه می تواند متفاوت باشد، اما در افراد مسن جامعه، میانگین زاویه کیفوز به 48 تا 50 درجه در خانم ها و حدود 44 درجه در آقایان می رسد.
علت این که بیماران با این اختلال معمولا تظاهرات درد گردنی هم دارند این است که حالت بد بدنی سبب افزایش فشار وزن سر بر روی گردن می شود.
این افزایش فشار گاها تا 300 درصد می باشد (به زبان ساده: وزن سر بیمار تا 3 برابر حالت عادی بر روی گردن وارد می شود). فشار زیادی که به واسطه این اختلال بر روی گردن و شانه هاست گاها سبب کاهش دامنه حرکتی شانه، درد، بی حسی و کاهش عملکرد مناسب در دست ها و اندام فوقانی می شود.
انواع قوز پشت کدام است؟
- بیماری شویرمن: این بیماری ببشتر در نوجوانان دیده می شود. علت این مشکل نقص در صفحه ی رشد تنه مهره ها در سطح غشایی آنها می باشد که سبب تضعیف تنه مهره و ایجاد حالت گوه ای شکل در آن می شود. این رشد ناقص در پایان دوره رشد و در زمانی که غضروف رشد دیگر فعال نیست متوقف می گردد.
- کایفوز پوسچرال (وابسته به وضعیت و بدنی): این مورد شایع ترین شکل کایفوز (قوز پشت) می باشد. این نوع کایفوز نتیجه حالت ضعیف بدنی (پوسچر نامناسب) و ضعف عضلات و رباط های ستون فقرات به وجود می آید. لذا در این حالت هیچ گونه بدشکلی مهره ای قابل مشاهده ای نداریم.
- کایفوز مادرزادی: این نوع قوز پشت بخاطر نقص استخوانی قابل شناسایی در بدو تولد ایجاد می شود. اگر این اختلال را به موقع درمان نکنیم، زاویه کایفوز و در واقع شدت قوز افزایش خواهد یافت.
- هایپر کایفوز وابسته به سن: زاویه کایفوز با افزایش سن افزایش می یابد و در نتیجه هایپرکایفوز وابسته به سن را ایجاد می کند. در واقع افزایش قوز پشت یکی از نتایج معمول پوکی استخوان است. اما با این وجود حدود 70 درصد مبتلایان به هایپرکایفوز وابسته به سن از کاهش تراکم مواد معدنی استخوانی رنج نمی برند .شیوع دقیق هایپرکایفوز در مبتلایان غیر وابسته به پوکی استخوان ناشناخته است، اما ابتلای 10 تا 45 درصدی افراد بالای 50 سال تخمین زده می شود. از نظر جنسیتی، هایپرکایفوز سینه ای در 50 درصد آقایان و 65 درصد خانم های بالای 65 سال دیده می شود.
- هایپرکایفوز عصبی: این نوع از قوز پشت می تواند نتیجه فلج عضلات شکمی باشد.
عوامل ایجاد کننده قوز پشت کدامند؟
دامنه طبیعی کایفوز با جنسیت و سن بیماران رابطه مستقیم دارد. ثابت شده است که شدت کایفوز با افزایش سن پیشرفت می کند.
- نشستن های طولانی مدت پشت کامپیوتر
- استفاده طولانی مدت از موبایل به خصوص کارهایی که مجبور هستید سر را پایین بگیرید(مانند پیامک دادن).
- بد نشستن پشت فرمان و رانندگی برای طولانی مدت
- لم دادن در جا و گرد کردن بدن
- سابقه ابتلا به اختلالات شانه
- شیر دادن به کودک با وضعیت بدنی نامناسب
- دوچرخه سوراری های طولانی مدت
وقتی فردی مبتلا به قوز پشت می شود یک عدم تعادل در انقباض عضلات جلو و پشت قفسه سینه در او ایجاد می شود.
تأثیر عوامل روانشناختی حاکی از آن است که هایپرکایفوز می تواند با عواملی همچون افسردگی، اضطراب، نا امنی و نا امیدی همبستگی داشته باشد.
از نظر بیوککانیکی ، هایپرکایفوز قفسه سینه با بارهای بالاتر ستون فقرات و نیروی عضلات تنه در حالت ایستاده قابل توضیح است. این می تواند روند فرسایشی را تسریع کرده و درد و اختلال در عملکرد منجر شود.
کدام عضلات در این عارضه درگیر هستند؟
در این عارضه گروهی از عضلات سفت و کوتاه می شوند و گروهی دیگر کشیده و ضعیف. هر دو گروه این عضلات در انجام انقباضات عضلانی دچار مشکل می شوند و مانند گذشته عملکرد مناسبی ندارند.
عضلاتی که دچار سفتی و کوتاهی می شوند:
عضلاتی سینه ای کوچک و بزرگ (پکتورالیس مینور و پکتورالیس ماژور)
عضله لتیسموس دورسی (محل این عضله در پایین و میانه کمر است)
باند قدامی عضله دلتوئید (این عضله در جلوی شانه قرار دارد)
باند فوقانی عضله تراپزیوس (این عضله در گردن و شانه ها قرار دارد)
عضله لواتور اسکاپولا ( عملکرد این عضله بالا دادن کتف است و امتداد آن از شانه به گردن است)
عضلاتی که دچار کشش و ضعف می شوند:
باند میانی و تحتانی عضله تراپزیوس (این قسمت از عضله در میانه پشت قرار می گیرد)
عضله سراتوس آنتریور (این عضله در پهلو قرار دارد و روی دنده ها می چسبد)
عضلات روتیتور کاف (این گروه عضلانی در ناحیه شانه قرار دارند)
باند خلفی عضله دلتوئید (این قسمت از عضله در پشت شانه قرار دارد)
عضلات رومبویید (این عضلات در پشت و نزدیک کتف ها قرار دارند)
علایم و نشانه های قوز پشت چیست (این اختلال چه مشکلاتی برای بیمار ایجاد می کند)؟
علت اختلالاتی که در بیماران ایجاد می شود شامل موارد ساختاری (به دلیل ساختار های بدن) و موارد پوسچرال (به دلیل وضعیت های نامناسب بدن) است.
برجسته ترین علامتی که ممکن است متوجه آن شوید یک پشت خمیده است.
اگر هایپرکایفوز (قوز پشت) درمان نشود، افراد در انجام کارهای معمولی زندگی شان از جمله؛ استحمام، بلند شدن از صندلی، خم شدن و راه رفتن دچار مشکل می شوند. همچنین آنها ممکن است مشکلات تعادلی را تجربه کنند که منجر به افتادن و آسیب آنها شود. در بعضی موارد نیز همراه با خمیدگی ممکن است مبتلا به کمر درد شوند. گاها با با پیشرفت بیماری امکان شکستگی در ستون مهره ها در بعضی افراد امکان پذیر است.
در قوز پشت ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
- در برخاستن از صندلی، خارج شدن از رخت خواب و بیرون آمدن از وان حمام مشکل دارید.
- آرامتر قدم می زنید.
- احساس عدم تعادل، از دست دادن تعادل و یا حتی افتادن
- احساس خستگی بیش از حد معمول
- مشکل در نفس کشیدن (در موارد شدیدتر)
- محدودیت های عملکرد فیزیکی
- محدود شدن دامنه حرکتی در مهره ها
- شکستگی های وابسته به پوکی استخوان
درمان قوز پشت چیست؟
بجز موارد نادر و شدیدی که نیاز به جراحی وجود دارد، در اکثر موارد با استفاده از درمان های حرکتی که با نظارت و تجویز متخصص کاردرمانی انجام می شود می توان مشکلات را برطرف کرد.
نقش درمان های کاردرمانی
پروتکل های کاردرمانی برای درمان قوز پشت شامل: درمان های دستی، تمرین درمانی تخصصی، استفاده از کینزیوتیپ و در صورت نیاز تجویز از انواع بریس است.
کاردرمانی در مراحل اولیه باید شروع شود و به عنوان یک درمان خط اول محسوب می شود.
هدف اصلی کاردرمانی برای بیماران مبتلا به قوز پشت، کاهش انحنای بیش از حد قدامی خلفی و همچنین بهبود عملکرد بدنی و کاهش درد می باشد. شناخت و درمان قوز پشت می تواند در کاهش خطر افتادن ، شکستگی و محدودیت های عملکردی نقش داشته باشد.
درمان های دستی مورد استفاده در کاردرمانی
در مبتلایان به قوز پشت نیاز به تحرک مفاصل سینه ای به دلیل کاهش تحرکات سینه ای وجود دارد. تحرکات (موبیلیزیشن) مهره ای، جناغی و فاسیا های عضلانی باعث افزایش قرارگیری صحیح وضعیتی (پوسچرال) در بیمار می شود.
علاوه بر این تکنیک های غیرفعال که ممکن است توسط متخصص کاردرمانی مورد استفاده قرار گیرد، آموزش انجام تمرینات در منزل بسیار مفید خواهد بود.
با توجه به اینکه عضلاتی وجود دارند که کوتاه شده اند، انجام حرکات کششی هنگام درمان فیزیکی ضروری است.
تجویز بریس ستون فقرات
بریس تنها زمانی استفاده می شود که درمان قوز پشت دیگر از طریق تمرین به دلیل کوتاهی و ناکارآمد بودن تمرین های قبلی ممکن نباشد.
استفاده از بریس یک عنصر خیلی مهم در درمان فیزیکی است اما تنها در کنار تمرینات فیزیکی نتایجی خوبی به بیمار می دهد. ترکیب تمرینات حرکتی و استفاده از بریس، سفتی ستون فقرات را کاهش می دهد.
استفاده از کینزیوتیپ:
کینزیوتیپ یک نوع چسب پارچه ای است که ممکن است با صلاحدید متخصص کاردرمانی برای درمان قوز پشت استفاده شود. اهداف استفاده از کینزیوتیپ متفاوت است اما بیشتر به دلیل ایجاد کشش در پوست نواحی مد نظر از ستون فقرات و از آن مهم تر افزایش آگاهی مغزی برای صاف ایستادن، مورد توجه است.
چگونه از این عارضه جلوگیری کنیم؟
مهمترین و ساده ترین راه این است که در طی فعالیت های روزانه، موارد زیر را رعایت کنیم:
- همیشه هوشیار باشیم و برای مدت های طولانی بدنمان را در وضعیت بد قرار ندهیم (برای مثال برای طولانی مدت لم ندهیم).
- مدام حالت بدنی خود را جلوی آئینه چک کنید تا اگر در حال ابتلا به اختلالی هستید زودتر متوجه شوید.
- از انداختن کوله پشتی سنگین به صورت یک طرفه خود داری نمایید
- ورزش کنید تا بدنی قوی داشته باشید
- برای مدت طولانی در یک جا ننشینید تا بدن شما به تغییر وضعیت عادت کند
- استفاده زی
تمرینات درمانی قوز پشت
توجه مهم! انجام این تمرینات فقط کمک درمان بوده و جایگزین برنامه های تخصصی کاردرمانی نمی باشد. در صورت هر گونه قصور در شرکت در جلسات کاردرمانی و از دست رفتن زمان مفید درمان، مسئولیت آن به عهده خود شماست.
تمرین اول: کشش عضلات سینه ای در چهار چوب درب
با توجه به کوتاهی که در عضلات سینه ای (پکتورال) و شکمی (ابدومینال) بعد از نشستن های طولانی دیده می شود، انجام این کشش در داخل چهارچوب درب کمک زیادی به رفع مشکل می کند.
نحوه انجام تمرین:
- در داخل چهارچوب بایستید و مانند شکل دست ها را از کناره ها بگیرید.
- ستون فقرات را صاف نگه دارید و اندکی بدن را به جلو متمایل کند تا حس کشش در عضلات سینه ای برایتان به وجود آید.
- این کشش را حدود 15 تا 20 ثانیه نگه دارید و به حالت اول برگردید.
- این تمرین را 10 مرتبه تکرار کنید.
تمرین دوم: ماساژ عضلات سینه ای
ماساژ می تواند به رفع تریگر پوینت هایی(گره های عضلانی) که در عضلات سینه ای ایجاد شده به شما کمک کند. عضلات سینه ای معمولا در نشستن های طولانی دچار سفتی می شوند و رفع سفتی این عضلات بخش مهمی از درمان شماست.
برای ماساژ عضلات سینه ای می توانید از دست یا مانند شکل از یک میله استفاده کنید. با توجه به این که در حالت های متعدد بدنی در طول روز این عضله کوتاه می شود بهتر است آنرا به صورتی ماساژدهید که جهت حرکت دست ها یا وسیله ماساژ بر امتداد طول عضله عمود باشد.
تمرین سوم: سردادن(لیز دادن) دست ها به دیوار
این تمرین سبب تقویت عضله سراتوس آنتریور و باند تحتانی عضله تراپزیوس می شود. به علاوه با این کار می توانید شانه ها و قفسه سینه را باز کنید.
نحوه انجام تمرین:
پشت به دیوار بیاستید و باسن و شانه ها را به دیوار بچسبانید. پاها را حدود 20 سانتیمتر از دیوار فاصله دهید.
آرنج را 90 درجه خم کنید و بازو را به خارج بچرخانید. با این کار کف دست های شما به سمت جلو و دست ها به سمت بالا قرار می گیرند. حالا سعی کنید ساعد را به دیوار بچسبانید. در ابتدا ممکن است این کار سخت به نظر برسد.
حالا کتف ها را از پشت به هم بچسبانید و در حالی که ساعد را به دیوار چسبانده اید، دست ها و اندام فوقانی را روی دیوار به بالا سر دهید.
این تمرین را 10 مرتبه تکرار کنید و 3 دور انجام دهید.
تمرین چهارم: نزدیک کردن کتف ها با استفاده از کش
انجام این تمرین به تقویت عضلاتی که در پشت شما قرار دارد کمک می کند. از جمله عضلاتی که در این تمرین تقویت می شود می توان به تراپزیوس میانی و رومبوئید ها اشاره کرد. کار این عضلات نزدیک کردن کتف ها از پشت به یکدیگر است.
نحوه انجام تمرین:
برای این ورزش توصیه می کنم از کش تراباند استفاده کنید. این کش ها مقاوت های مشخص در رنگ های تولید شده دارد و با پیشرفت روز افزون می توانید رنک کش خود را تغییر دهید. برای شروع اولیه بهتر است رنگ تراباند خود را با مشورت با تراپیست خود انتخاب کنید.
متخصص کاردرمانی پس از انجام یک تست عضلانی دقیق از عضلات تراپزیوس و رومبوئید ها رنگ تراباند را برایتان مشخص می کند.
مانند شکل بنشینید و تراباند را به یک جای محکم ببندید. اگر جای ثابتی برای بستن تراباند ندارید می توانید آنرا به کف پا بیندازید.
دو سر کش را در دست بگیرید، بازو ها را در کنار بدن نگه دارید و با نزدیک کردن کتف ها از پشت به هم شروع به کشیدن کش به عقب کنید.
دقت کنید که در انجام این تمرین نباید بدن را به سمت جلو خم و راست کنید.
تمرین پنجم: آزاد سازی عضلات پشت و کتف ها با استفاده از رول سفت
انجام این تمرین یک راه عالی برای آزاد سازی عضلات تراپزیوس است که در طول روز و در حین انجام کارهای روزمره سفت شده اند.
نحوه انجام تمرین:
همانند شکل رول را به صورت عمود بر راستای ستون فقرات بگذارید. به صورت روی آن بخوابید و وزت اندازی کنید که به کمر فشار وارد نشد. با توجه به فشاری که ممکن است در این تمرین به نواحی مختلف ستون فقرات وارد شود، احتمال ابتلا به کمر درد و گردن درد در این تمرین وجود دارد.
بنابراین توصیه می کنیم حتما این تمرین را با تجویز متخصص کاردرمانی انجام دهید.
بعد از اینکه خوب روی رول قرار گرفتید و تحمل وزن را کف پاها انجام دادید، شرع به جلو و عقب بردن بدن کنید تا سفتی رول سبب آزاز سازی عضلات گرفته شده در پشت شما گردد. متخصص کاردرمانی تعداد دفعات انجام این تمرین را با توجه به قدرت، توان بدنی و میزان سفتی عضلات، برای شما مشخص خواهد نمود.