انواع دیسک کمر با توجه به علت و عوامل مرتبط با آن ها فرق دارد. پس این امر ممکن است روی پروسه درمان و توانبخشی نیز اثر بگذارد. دیسک کمر که اصطلاحاً واژهای نادرست است، بین مردم بسیار شایع است. علت شیوع آن عوامل مختلفی می باشد که آگاه سازی مردم در کاهش آن و پیشگیری از آن بسیار مفید است. خود واژه دیسک کمر نام بخشی از ساختار ستون فقرات است که اگر دچار اشکال شود فرد دارای بیماری هر نیت دیسک، بیرون زدگی یا فتق دیسک تشخیص داده میشود. پس با توجه به این امر ضروری است تا ابتدا با ساختار کلی ستون فقرات در انواع دیسک کمر آشنا شویم تا بهتر بتوانیم این اختلال دیسک کمر را درک کنیم و با درمان و روشهای آن آشنا شویم.
انواع دیسک کمر ؛ ساختار کلی ستون فقرات:
ستون فقرات مانند تیرکهای ساختمان هستند که ساختمان را سرپا و استوار نگه داشته اند. ستون فقرات انسان نیز مانند تیرک و ستونی است که انسان را سرپا نگه داشته است و به فرد اجازه حرکات و انجام فعالیت های روزمره زندگی می دهد.
این ساختار استخوانی برای حفظ وضعیت و حیات خود نیاز به ساختمانهای لیگامانی، کپسول ها، غضروفها، دیسک ها، عضلات، اعصاب، ورید ها، شریان ها و… دارند. پس در توضیح انواع دیسک کمر تمامی این ساختارها در کنار هم ستون فقرات انسان را تشکیل می دهند. ساختار استخوانی از مهره ها تشکیل شده اند که هر گروه بعضی از ویژگیهای خاص خود را دارد و برخی ویژگی های مشترک با سایر گروهها را دارند.
یکی از ویژگی های کلی هر مهره ای این است که هر مهره یک تنه و در عقب آن یک سوراخ دارد. تنه ها روی هم قرار می گیرند و به ساختار استخوانی نظم میدهند. سوراخ ها نیز منظم و منسجم روی هم قرار میگیرند. مجموعه این سوراخ ها روی هم کانال نخاعی را می سازند. از کانال نخاعی، نخاع و اعصاب مربوطه عبور می کند. در انواع دیسک کمر توجه میشود که ساختار استخوانی کانال نخاعی، از نخاع حفاظت می کند.
مهره ها توسط لیگامان ها به هم وصل هستند. پس لیگامان ها به ساختار و ارتباط مهره ها کمک می کنند. از طرفی هم آنها از حرکات اضافی و نابجای مهره ها هم جلوگیری میکنند. درون کانال نخاعی مایع مغزی نخاعی جریان دارد که وظیفه تغذیه این ساختارها را بر عهده دارد.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه تشخیص دیسک کمر قبل از MRI، لینک زیر را مطالعه فرمایید.
نخاع چیست؟
نخاع ساختاری است که از امتداد و ادامه بصل النخاع در مغز تا انتهای مهره کمری اول و قبل از مهره کمری دوم کشیده می شود. پس در انواع دیسک کمر توجه میشود که این ساختار اعصاب مختلفی دارد که پیام ها را از محیط دریافت میکند و آنها را به نخاع می رساند. در نخاع نیز این پیام ها از طریق سلولهای عصبی، راه ها و مسیرهای عصبی مختلف به مغز و مراکز مربوطه مانند مخچه قشر خاکستری و سایر بخش های مربوطه منتقل می شوند. مراکز مربوطه در مغز این پیامها را دریافت و تفسیر میکند.
پاسخ صادر شده از مراکز مربوطه در مغز و... از طریق نخاع و اعصاب به بخش مربوطه می رسد. مثلاً ممکن است فرد پیام های حسی در را دریافت کند. مغز پیام را دریافت و تفسیر میکند. پس در انواع دیسک کمر توجه میشود که پاسخ مغز ممکن است نوعی پاسخ حرکتی باشد. پس پیام نهایی به عضلات می رسد تا فرد بتواند حرکت صادر شده را انجام دهد.
در صورتی که نخاع بر اثر آسیب یا تصادف و… آسیب ببیند، بسته به محل آسیب، انتقال این پیام ها مختل میشود و ممکن است بسته به محل آسیب، حرکت و حس را در گروهی از عضلات از دست برود. پس اهمیت توجه به مهره های ستون فقرات جهت حفاظت استخوانی در اینجا مشخص شد.
انواع دیسک کمر ؛ مهره های ستون فقرات:
ستون فقرات از مهره ها تشکیل شده است. پس در انواع دیسک کمر توجه میشود که این مهره ها در هر بخش تعداد و ویژگی های مشخصی دارند که عبارتند از:
- هفت مهره گردنی
- ۱۲ مهره سینه ای یا پشتی
- پنج مهره کمری ۵
- مهره خاجی
- مهره های بخش دنبالچه به هم چسبیده هستند که معمولا از آنها را بین ۳ الی ۵ مهره در نظر میگیرند. اما به صورت میانگین تعداد این مهره ها ۴ عدد ذکر می شود.
مهره های ستون فقرات هنگام تولد صاف هستند. اما بعدها بر اثر عواملی دچار قوس می شوند. این قوس ها برای سلامت فرد و انجام فعالیت های روزمره زندگی ضروری می باشند.
پس در انواع دیسک کمر توجه میشود که مقدار آن باید در حد طبیعی و نرمال باشد. مثلاً در صورتی که قوس مهره های سینه ای بیشتر شود، فرد دچار قوز پشت می شود. اگر قوس مهره های کمری بیشتر شود، فرد دچار لوردوز میشود.
همه این قوس های غیر طبیعی، چه به صورت افزایش و چه به صورت کاهش، تاثیرات منفی روی سلامت انسان میگذارد. مهره های گردنی قوس محدب دارد. مهره های سینه ای قوس مقعر دارند و مهره های کمر قوس محدب دارند. این قوس ها معمولاً بر اثر وزن بخش های مختلف بدن ایجاد می شوند. پس در انواع دیسک کمر توجه میشود که حفظ وضعیت های درست حین انجام کار، نشستن، ایستادن … برای حفظ دامنه های طبیعی آنها مفید است.
دیسک چیست؟
دیسک ساختاری نرم می باشد که مابین تنه مهره های ستون فقرات قرار دارد. خود واژه دیسک شکل کوتاهشده دیسک بینمهرهای می باشد. این دیسک ها مانند بالش اسفنجی می باشند که مهره ها را از هم جدا می کنند.
دیسک ها، شوک ها و ضربات ناشی از آسیب ها و حرکات را جذب می کنند و به حفظ ثبات مهره ها و ستون فقرات کمک می کنند. همچنین با دادن حالت لولایی ستون فقرات، به آنها اجازه حرکت را میدهند. پس در انواع دیسک کمر به این مسئله توجه میشود که هر دیسک دو بخش دارد؛ بخش بیرونی که حالت الاستیک دارد و بخش درونی که حالت ژله مانند و نرم دارد. بخش بیرونی با احاطه و نگه داشتن بخش داخلی دیسک از آن حمایت میکند. تقریبا مقدار زیادی از فشارها و بارها را بدون مشکل تحمل میکند. اما انواع مشخصی از فشار می تواند منجر به التهاب بخش بیرونی دیسک شود.
تغییرات دیسک در طول زندگی روزانه ما اتفاق میافتد و با مسائلی چون سن و ساختارهای ستون فقرات مرتبط است. همچنین در انواع دیسک کمر توجه میشود که ضربات و بارهای وارده به آن نیز از مسائل اثر گذار میباشد. مسائل مربوط به سن، پیری و تغییرات پیشرونده ممکن است در عکسبرداری با اشعه ایکس مشخص شود. همچنین اسکن پشت در افراد سالم بدون درد در این ناحیه ممکن است تشخیص داده شود.
انواع دیسک کمر ؛ علائم و نشانه های دیسک کمر:
علائم و نشانه های دیسک ملتهب می تواند بر اساس شدت و ناحیه درگیر متنوع باشد. اسکن های پشت معمولاً برای تعیین اینکه آیا درد پشت از بافت دیسک است یا نه مفید نیست. در هر صورت علائم و نشانهها در انواع دیسک کمر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد در پشت.
- افزایش درد در قسمت پشت زمانی که فرد خم میشود یا به مدت طولانی بنشیند.
- افزایش درد کمر هنگام سرفه، عطسه، خنده و…
- درد، بیحسی یا احساس سوزن سوزن شدن در یک بازو یا پا در صورتی که دیسک موجب التهاب عصب نزدیک خود شود.
ریسک فاکتورهای دیسک کمر:
برخی از افراد بیشتر از دیگران مستعد دیسک کمر هستند. این ریسک فاکتورها و عواملی که روی فرد اثر می گذارند شامل موارد زیر می باشند:
- افزایش میزان شاخص توده بدنی مانند چاقی مفرط.
- در انواع دیسک کمر توجه میشود که نداشتن تناسب اندام یکی از این ریسک فاکتور ها می باشد.
- نداشتن ورزش به صورت منظم و مداوم.
- سیگار کشیدن.
- افزایش سن و پروسه پیری.
- وضعیت بدنی نادرست یا برداشتن بارهای سنگین.
- دیابت
معمولا تغییرات دیسک بدون داشتن ریسک فاکتوری قابل تشخیص پیشرفت می کند.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه درمان غیرجراحی دیسک کمر، لینک زیر را مطالعه فرماید.
انواع دیسک کمر ؛ انواع اختلالات دیسک کمر:
انواع دیسک کمر شامل موارد زیر میباشد:
- کشیدگی و پارگی دیسک ها
- بیماری های پیشرونده دیسک ( که می تواند در افراد بدون علائم دیده شود).
- بیرون زدگی دیسک (با نامهای هرنیت دیسک، فتق دیسک،دیسک لغزنده و… شناخته میشود).
در انواع دیسک کمر توجه میشود که در برخی از افراد، بیرون زدگی دیسک می تواند منجر به التهاب عصب شود. این التهاب میتواند به التهاب سیاتیک تبدیل شود. در این مورد، درد عصب در اندام تحتانی منتشر میشود.
کشیدگی دیسک:
این نوع از دیسک کمر میتواند در بخش های مختلف بدن اتفاق بیفتد. اعمال فشار یا بار مداوم یا اضافی به هر بافتی از بدن مانند لیگامانها، تاندون ها و عضلات می تواند منجر به درد شود. اگر نیرو یا بار بیشتر از ظرفیت بافت مورد نظر باشد، میتواند منجر به التهاب شود. این مورد در عکسبرداری با اشعه ایکس یا اسکن تشخیص داده نمی شود.
بیماری های پیشرونده دیسک در انواع دیسک کمر:
دیسک یک فرد جوان مرطوب و کامل است؛ یعنی با مایع پرشده است و به خوبی آبرسانی میشود. ولی میزان آبرسانی دیسک با افزایش سن کاهش مییابد. تا زمانی که به طرز قابل توجهی لاغرتر و سفت شود. این پروسه طبیعی پیری باعث افزایش امکان تکه تکه شدن دیسک بین مهره ها می شود.
معمولاً عوامل مرتبط با پیری موجب درد نمی شود ولی میتواند در برخی از افراد موجب درد شود. این تغییرات معمولاً به عنوان بیماری پیشرونده دیسک شناخته میشود. این نوع دیسک، شایع ترین علامت درد در قسمت پشت است که می تواند در انواع دیسک کمر حین فعالیت یا نشستن طولانی مدت پیشروی کند. این نوع از دیسک شایع ترین علت کمردرد در میان افراد مسن میباشد.
انواع دیسک کمر ؛ بیرون زدگی دیسک:
بیرون زدگی دیسک واژه ای غیر دقیق اسن که برای توصیف وضعیت دیسک استفاده میشود. دیسک ها معمولاً به صورت سفت و محکم سر جای خود به وسیله لیگامان ها عضلات قرار می گیرند. در این نوع از دیسک، علت فقط لغزش دیسک به بیرون از جای خود نیست و معمولاً یک قسمت کوچک از لایه بیرونی ضعیف می شود. این امر به قسمت نرم و ژله مانند دیسک اجازه تراوش و نشت به بیرون را می دهد. پس در انواع دیسک کمر توجه میشود که وقتی مایع ژله مانند در تماس با سایر ساختمان ها به ویژه عصب ها قرار می گیرد منجر به موارد زیر میشود:
- درد راجعه اعصاب (دردی که در اندام تحتانی منتشر می شود)
- عملکرد انتخابی عصب( بی حسی و سوزن سوزن شدن )
رایج ترین مکان بیرون زدگی دیسک در قسمت تحتانی پشت است و درد در این قسمت می تواند یک نشانه باشد. با پیر تر شدن افراد خطر بیرون زدگی دیسک کمتر است. علت آن این است که با افزایش سن دیسک خشک تر می شود. امکان نشت و تراوش آن در قسمت های ضعیف شده لایه بیرونی کمتر می شود.
درد سیاتیک در انواع دیسک کمر:
این درد به علت التهاب عصب سیاتیک رخ می دهد. همانطور که گفتیم ممکن است دیسک باعث التهاب عصب سیاتیک شود. این درد در ستون فقرات و پایین تر به باسن عقب ران و پاها منتشر میشود. درد سیاتیک معمولاً با عملکرد عصب مرتبط است. این امر ممکن است منجر به تغییر حس در در اندام تحتانی شود. مثلاً ممکن است فرد بی حسی داشته باشد.
بیرون زدگی دیسک رایج ترین علت درد سیاتیک است. عصب های مهرهای معمولاً فضایی برای ورود و خروج از بین ستون فقرات دارند. در هر حال یک دیسک بیرون زده می تواند علت درد در اندام تحتانی در انواع دیسک کمر باشد.
تشخیص دیسک کمر:
راه های تشخیص دیسک کمر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تاریخچه پزشکی فرد که عوامل زمینه ساز ریسک فاکتورها و شرایط را مشخص میکند و هر عصب درگیر و مرتبط با آن را مشخص میکند. انجام ارزیابیهای فیزیکی
- ادامه داشتن علائم بیشتر از ۶ هفته در صورتی که فرد از لحاظ بدنی فعال بماند یا یک نگرانی در مورد اثر دیسک روی عصب بین مهره ها وجود داشته باشد.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه تفاوت دیسک کمر و سیاتبک، لینک زیر را مطالعه فرمایید.
درمان دیسک کمر:
دیسک کمر و مشکلات دیسک کمر با مرور زمان و انجام دادن درمان بهتر میشود. استراحت کوتاه مدت در انواع دیسک کمر برای چند روز ممکن است به مدیریت اولیه دردهای شدید سیاتیک کمک کند.
در هر حال اغلب افراد فعال می مانند. البته با توجه به سطح درد و مشکل محدودیت هایی در انجام فعالیت ها دارند. بهبود درد و فعال ماندن فرد با اعمال محدودیت هایی در کنار تمرینات توانبخشی و داشتن سبک زندگی سالم تر، بهترین روش درمانی است.
روشهای زیر معمولا برای بهبود درد توصیه میشود:
- گرمادرمانی .
- افزایش تدریجی سطح فعالیت همزمان با محدودیتهای درد داشتن
- برنامه ورزشی طراحی شده جهت بهبود قدرت انعطاف پذیری و تناسب اندام .
- یک دوره کوتاه مدت ماساژ و تحرک مهره ها در انواع دیسک کمر (این دوره کمتر از ۱۲ هفته است).
- داروهای پزشکی تجویز شده.
- داروهای مسکن.
منابع
برای اطلاعات ییشتر در زمینه درمان دیسک کمر با ورزش، لینک زیر را مطالعه فرمایید.