دیسک یا سیاتیک که خیلی ها آن ها را با هم دیگر اشتباه می گیرند تفاوت های زیادی دارند. از لحاظ علمی دررفتگی دیسک کمری می تواند عصب سیاتیک را در قسمت پایینی کمر نزدیک به ران تحت فشار قرار دهد. به این معنی که سیاتیکا (sciatica) از عوارض ناشی از دررفتگی و فشار دیسک کمری خواهد بود. لذا دیسک به تنهایی خودش می تواند مشکلات عدیده ی دیگر، بیماری ها و دردهای دیگری را هم به همراه داشته باشد. در ادامه می خواهیم تفاوت این دو قلمرو از بیماری ها و ارتباطشان را با یکدیگر بیان کنیم. و راجع به هرکدام به تفصیل بپردازیم و در انتها تمریناتی را برای بهبود هر کدام از مشکلات گفته شده توضیح می دهیم. بنابراین دیسک یا سیاتیک هرکدام از لحاظ درمانی باهم تفاوت دارند.
دیسک یا سیاتیک ؛ دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات انسان از 24 استخوان نخاعی تشکیل می شود که مهره نامیده می شوند. مهره ها روی هم چیده شده و ستون فقرات را تشکیل می دهند. ستون فقرات به بدن فرم می دهد. این بخش تکیه گاه اصلی بدن را تشکیل می دهد. قسمتی از ستون فقرات در قسمت تحتانی کمر به ستون فقرات کمری معروف است. ستون فقرات کمری از پنج مهره پایینی تشکیل شده است. پزشکان اغلب از این مهره ها به عنوان L1 تا L5 یاد می کنند. این پنج مهره در امتداد یکدیگر قرار گرفته و مهره های کمری را به سمت داخل خم می کند. در مقاله دیسک یا سیاتیک باید بدانیم که علائم این دو بسیار به هم شباهت دارند.
پایین ترین مهره ستون فقرات کمری، L5 ، به بالای استخوان خاجی استخوان متصل می شود. استخوان خاجی یک استخوان مثلثی در قاعده ستون فقرات است که بین دو استخوان لگن قرار می گیرد. برخی از افراد مهره کمری اضافی یا ششم دارند. این وضعیت معمولاً مشکلات خاصی ایجاد نمی کند.
دیسک های بین مهره ای مهره ها را جدا می کنند. دیسک ها از بافت همبند ساخته شده اند. بافت همبند، بافتی است که سلول های زنده بدن را در کنار هم نگه می دارد. بیشتر بافت همبند از الیاف ماده ای به نام کلاژن ساخته شده است. این الیاف به دیسک کمک می کند تا کشش و فشار را تحمل کند. در مقاله دیسک یا سیاتیک دانستن تفاوت این دو جهت فهم بهتر مطلب لازم است.
دیسک بین مهره ها از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
یک دیسک از دو قسمت ساخته شده است. مرکز آن که هسته نامیده می شود، بافت اسفنجی دارد. این بخش بیشتر توانایی جذب ضربه را فراهم می کند و در واقع مانند ضربه گیر عمل می کند. هسته توسط آنولوس (annulus) که شامل یک سری حلقه های قوی رباطی که اطراف آن را احاطه کرده اند، ثابت نگه داشته شده است. رباط ها بافت های پیوندی هستند که استخوان ها را به استخوان های دیگر متصل می کنند. برای دانستن تفاوت دیسک یا سیاتیک اطلاع از اجزای تشکیل دهنده دیسک می تواند مفید باشد. دیسک های سالم مانند کمک فنرها برای محافظت از ستون فقرات عمل می کنند. آنها ستون فقرات را در برابر نیروی گرانش روزانه محافظت می کنند. همچنین در حین فعالیت های شدید که نیروی قوی به ستون فقرات وارد می شود مانند پریدن، دویدن و بلند کردن از آن محافظت می کنند.
اگرچه مردم اغلب از فتق دیسک به عنوان دیسک لغزنده یاد می کنند، اما دیسک در واقع از جای خود نمی لغزد. در عوض، اصطلاح فتق به این معنی است که مواد در مرکز دیسک از فضای معمولی خود خارج شده اند. این بیماری عمدتا افراد بین 30 تا 40 سال را تحت تاثیر قرار می دهد. در مقاله دیسک یا سیاتیک به مشکلات ناشی از دیسک دررفته هم می پردازیم. اما در ادامه می خواهیم به توضیح عصب سیاتیک بپردازیم تا تفاوت این دو قسمت به وضوح مشخص شوند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان زودهنگام سیاتیک، لینک زیر را مطالعه فرمایید.
دیسک یا سیاتیک ؛ عصب سیاتیک چیست؟
عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن انسان است و با پیوند 5 ریشه عصبی از ستون فقرات تحتانی شکل می گیرد. از قسمت باسن و پشت ران تا انتهای پاشنه و کف پا عبور می کند. عصب سیاتیک نقش مهمی در اتصال نخاع با پوست و ماهیچه های ران ، ساق پا و پا دارد. هر نوع درد یا علائم عصبی که از عصب سیاتیک نشأت می گیرد، سیاتیکا نامیده می شود. علائم سیاتیکا معمولاً در طول مسیر عصب احساس می شود. در ادامه ی مقاله ی دیسک یا سیاتیک به بررسی عوامل تحریک کننده عصب می پردازیم.
چگونه عصب سیاتیک تحت تأثیر قرار می گیرد؟
عصب سیاتیک ممکن است در اثر تعدادی از مشکلات در ناحیه کمر تحریک، فشرده یا ملتهب شده و باعث ایجاد سیاتیکا شود. سیاتیکا یک نوع رادیکولوپاتی کمری است، به این معنی که درد از ریشه ی عصب کمری یا خاجی سرچشمه می گیرد. نیروهای فیزیکی مستقیم ممکن است به دلیل شرایط متداول زیر بر عصب اعمال شوند.
- دیسک در قسمت پایین کمر ممکن است برآمده یا فتق کند. لذا باعث تحریک و فشردن ریشه عصب سیاتیک شود.
- استنوزیس یا تنگی دهانه بین مهره ای که از طریق آن ریشه های عصب سیاتیک حرکت می کنند، ممکن است عصب سیاتیک را فشرده یا تحریک کند. در ادامه ی مقاله دیسک یا سیاتیک راجع به هرعلت به تفصیل می پردازیم.
- سایر تغییرات دژنراتیو و تخریبی در ستون فقرات، مانند ضخیم شدن کپسول های مفصل یا رباط ها، نیز ممکن است مستقیماً عصب سیاتیک را فشرده کند.
- بی ثباتی بخش مهره ای که در صورت لغزش یک مهره روی قسمت زیر آن (اسپوندیلولیستزیس) رخ می دهد.
- نقایص مهره ای (اسپوندیلولیز) یا دررفتگی کامل یک یا چند مهره ممکن است مستقیماً ریشه های عصب سیاتیک را فشرده کند.
- به ندرت تومورها، کیست ها، عفونت یا آبسه در ناحیه تحتانی ستون فقرات یا لگن ممکن است عصب سیاتیک را فشرده کند. در ادامه ی مقاله دیسک یا سیاتیک راجع به هرکدام بیشتر توضیح می دهیم.
علت رخداد فتق/دررفتگی دیسک بین مهره ها در کمر چیست؟
فتق زمانی رخ می دهد که هسته در مرکز دیسک از فضای معمولی خود خارج شود. هسته به آنولوس فشار می آورد و باعث برآمدگی دیسک به بیرون می شود. گاهی اوقات هسته به طور کامل از طریق حلقه فتق می کند و از دیسک خارج می شود. اگرچه فعالیتهای روزانه ممکن است باعث فشار هسته به آنولوس شود، بدن به طور معمول قادر به تحمل این فشار است. با این حال با افزایش سن، آنولوس تمایل به ترک خوردگی و پاره شدن دارد. با بافت اسکار ترمیم می شود. این فرایند به عنوان تخریب یا دژنراسیون (degeneration) شناخته می شود. دانستن علت رخداد فتق دیسک در مقاله دیسک یا سیاتیک برای آگاهی از تفاوت این دو لازم است.
با گذشت زمان، آنولوس ضعیف می شود و ممکن است هسته از طریق آنولوس آسیب دیده شروع به فتق (دررفتگی) کند. در ابتدا، فشار آنولوس را به بیرون برجسته می کند. در نهایت، ممکن است هسته از طریق حلقه بیرونی دیسک کاملاً فتق کند. خم شدن، پیچ خوردن و بلند شدن شدید و مکرر می تواند فشار غیرطبیعی را بر هسته ی دیسک وارد کند. این افزایش فشار اگر به اندازه کافی بزرگ باشد، می تواند باعث آسیب به حلقه شود و منجر به فتق شود. دانستن علت رخداد فتق دیسک در مقاله دیسک یا سیاتیک برای آگاهی از تفاوت این دو لازم است.
دیسک کمر همچنین می تواند در حین آسیب حاد (ناگهانی) دچار فتق شود. بلند شدن با تنه ی خم شده به جلو و پیچ خورده می تواند باعث فتق دیسک شود. دیسک همچنین می تواند در اثر ضربه شدید به ستون فقرات، مانند افتادن از نردبان و فرود آمدن در حالت نشسته ، فتق کند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان غیرجراحی دیسک کمر، لینک زیر را مطالعه کنید.
دیسک یا سیاتیک ؛ دررفتگی دیسک باعث چه علائمی می شود؟
فتق باعث ایجاد درد از جاهای مختلف می شود. می تواند باعث درد مکانیکی شود. این درد ناشی از قسمت هایی از ستون فقرات است که در حین فعالیت حرکت می کنند، مانند دیسک ها و رباط ها. درد ناشی از التهاب زمانی رخ می دهد که هسته از طریق آنولوس فشرده می شود. در مقاله دیسک یا سیاتیک علت التهاب دیسک را هم بیان می کنیم. هسته به طور معمول با منبع خون بدن در تماس نیست. با این حال پارگی در آنولوس، هسته را در معرض تماس با این منبع خون قرار می دهد. وقتی فتق هسته به آنولوس پاره می رسد، هسته و منبع خون به هم می رسند و باعث واکنش مواد شیمیایی داخل هسته می شود. این باعث ایجاد التهاب و درد می شود.
فتق دیسک همچنین ممکن است بر عصب نخاعی و سیاتیک فشار وارد کند. فشار بر عصب تحریک شده یا آسیب دیده می تواند دردی ایجاد کند که در امتداد عصب ساطع می شود. این درد عصبی نامیده می شود.
حال در ادامه ی مقاله ی دیسک یا سیاتیک به این می پردازیم که دررفتگی دیسک چگونه موجب تحریک عصب سیاتیک می شود. بنابراین این دو از لحاظ درمانی با هم متفاوت هستند اگرچه علائم هردو شامل بی حسی و گزگز است.
برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان غیرجراحی دیسک، لینک زیر را مطالعه فرمایید.
چگونه فتق دیسک کمری باعث سیاتیک می شود؟
شاید تعجب کنید که بدانید یکی از شایع ترین علل سیاتیک، فتق دیسک کمر است. فتق دیسک می تواند ریشه های عصب سیاتیک شما را تحریک کند. کمر (ستون فقرات کمری) وزن قابل توجهی را تحمل می کند و دائماً در حال حرکت است. و دیسک های ستون فقرات شما را مستعد آسیب و درد می کند. آسیب به دیسک می تواند باعث شود که هسته دیسک از موقعیت طبیعی خود خارج شده و به لایه های بیرونی فیبری (آنولوس (فشار بیاورد. ادامه مطلب دیسک یا سیاتیک را بخوانید تا در مورد اینکه چگونه فتق دیسک کمر می تواند منجر به ایجاد درد در ساق پا یا بی حسی در پا شود آگاهی یابید.
دیسک های شما معمولاً در مجاورت نخاع و ریشه های عصبی نخاعی (بخشی از عصب نخاعی هنگام خروج از نخاع) قرار دارند. عصب سیاتیک نیز یکی از چندین ریشه عصبی است که می تواند تحت تاثیر فتق دیسک قرار بگیرد. هر ریشه عصب کمری درد را به قسمت های مختلف ساق پا ارسال می کند. هنگامی که دیسک فتق می کند می تواند:
- باعث نشت مواد شیمیایی اش برای التهاب یک یا چند ریشه عصب سیاتیک بشود.
- باعث فشرده سازی مستقیم مکانیکی ریشه ی عصب سیاتیک شود.
در این مقاله دیسک یا سیاتیک قصد داریم تفاوت اثر و درمان این دو را مشخص کنیم. درد سیاتیک و علائم عصبی مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن و یا ضعف از ریشه عصبی آسیب دیده به ساق پا می روند.
دیسک یا سیاتیک ؛ چه عوامل دیگری می توانند باعث ظهور سیاتیکا شوند ؟
سیاتیکا در واقع علامت یک مشکل اساسی است. چندین اختلال ستون فقرات وجود دارد که می تواند فشرده سازی عصب سیاتیک را ایجاد کند. شش تا از شایع ترین ها عبارتند از:
- دررفتگی دیسک که کامل توضیح دادیم.
- تنگی کانال نخاعی کمری
- spondylolisthesis
- تروما که می تواند منجر به آسیب نخاعی شود.
- سندرم Piriformis
- تومور نخاعی
آیا می خواهید بدانید که چگونه از سیاتیکای خود خلاص شوید؟ گام اول درک علت اصلی آن است. برای یادگیری در مورد برخی از شایع ترین علل سیاتیک ادامه ی مقاله دیسک یا سیاتیک را بخوانید.
برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان غیر جراحی سیاتیک، لینک زیر را بزنید.
دیسک یا سیاتیک ؛ تنگی کانال نخاعی کمری
ریشه های عصب نخاعی به سمت خارج از نخاع از طریق گذرگاه های ساخته شده از استخوان و رباط ها عبور می کنند. ریشه های عصبی از طریق این حفره ها می گذرند. به یکدیگر متصل می شوند تا به اعصاب تبدیل شوند و به بقیه بدن مسیر خود را ادامه دهند. هنگامی که تنگی کانال نخاعی رشد می کند، این سوراخ ها باریک یا مسدود شده و اعصاب فشرده می شوند. کاهش فضا در داخل کانال به طور معمول نتیجه فتق دیسک است، اما همچنین می تواند ناشی از مسائل دیگر باشد که در مقاله دیسک یا سیاتیک در زیر آورده ایم:
- جراحات به ستون فقرات، مانند شکستگی های مهره ای یا جابجایی ناشی از تروما
- رشد اضافه استخوان – رشد بیش از حد تومور استخوان یا نخاعی
- ضخیم شدن رباط هایی که ستون فقرات را نگه می دارند.
Spondylolisthesis یا لغزش مهره ای
Spondylolisthesis یک اختلال است که اغلب بر ستون فقرات کمری تاثیر می گذارد. این اتفاق زمانی می افتد که یک مهره بر روی یک مهره مجاور حرکت می کند. هنگامی که مهره ها لغزنده می شوند، بر روی اعصاب یا ریشه های عصبی زیر خودشان فشار می آورند. این در نهایت باعث فشرده سازی می شود و اغلب منجر به بروز علائم سیاتیکا می شود. در مقاله دیسک یا سیاتیک در ادامه به شرح سایر علل ظهور سیاتیکا می پردازیم.
ضربه و تروما
در برخی موارد، تروما به طور مستقیم می تواند سیاتیک را ایجاد کند. نمونه هایی از جمله حوادث وسایل نقلیه موتوری، سقوط و ورزش های تماسی مثل فوتبال. این سوانح ممکن است به اعصاب اطراف آسیب برسانند یا قطعات شکسته استخوان ممکن است اعصاب را فشرده کند. علاوه بر تروماهای با نیروی شدید که گفتیم، سایر اشکال تروما نیز می تواند باعث ایجاد سیاتیکا شود. شامل شکستگی لگن یا جابجایی لگن که سیاتیکا آن ناشی از کشش خواهد بود. این باعث می شود که عضلات همسترینگ نزدیک آن منجر به پاره شدن و تحریک عصب سیاتیک شوند. در مقاله دیسک یا سیاتیک به شرح دقیق علل ظهور سیاتیکا می پردازیم. لذا می تواند نتیجه نفوذ اشیاء به بدن و برش/پاره شدن عصب، مانند یک گلوله یا چاقو باشد.
سندرم Piriformis
سندرم Piriformis به علت نام عضله پیریفرمیس و درد ناشی از آن زمانی که عصب سیاتیک را تحریک می کند نام گذاری شده است. عضله Piriformis در قسمت پایین ستون فقرات قرار دارد، به استخوان ران متصل می شود و در چرخش لگن کمک می کند. عصب سیاتیک از زیر عضله Piriformis عبور می کند.
سندرم Piriformis می تواند هنگامی که این عضله سفت یا ملتهب شده سیاتیکا را ایجاد کند. در مقاله دیسک یا سیاتیک سعی داریم درک درستی از تفاوت این دو در اختیار شما قرار دهیم. این التهاب می تواند موجب تورم عضله شود و عصب سیاتیک را فشرده کند. در حالی که سفتی عضله ممکن است بر افرادی تاثیر بگذارد که عصب سیاتیک آنها از داخل خود عضله عبور می کند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان زود هنگام اسپوندیلیت آنکیلوزان، لینک زیر را مطالعه فرمایید.
دیسک یا سیاتیک ؛ تمریناتی برای کمک به سیاتیکا
اکثر تمرینات سیاتیکا برای پایین کمر هستند. قبل از اینکه این تمرینات را در خانه انجام دهید، با پزشک خود مشورت کنید.
ورزش زانو به سینه
- مرحله 1: به کمر بخوابید در حالی که پاها خم شده و کف پاها صاف هستند آن ها را روی زمین بگذارید. در مقاله دیسک یا سیاتیک در ادامه تمرینات دیگری را هم آورده ایم.
- مرحله 2: در حالی که پای دیگر را روی زمین گذاشته اید، یک زانو را به سینه برسانید.
- مرحله 3: کمر خود را روی زمین بگذارید و این حالت را تا 30 ثانیه نگه دارید.
- مرحله 4: با سمت دیگر هم اینکار را بکنید.
کشش ایستاده همسترینگ
- مرحله 1: صاف بایستید و یک پا را روی سطح کمی بالاتر مانند یک پله قرار دهید.
- مرحله 2: پای روی پله را صاف کنید و انگشتان پا را به سمت بالا بکشید.
- مرحله 3: در حالی که کمرتان را صاف نگه داشته اید کمی به جلو خم شوید. در مقاله دیسک یا سیاتیک در ادامه تمرینات دیگری را نیز آورده ایم.
- مرحله 4: 20 تا 30 ثانیه نگه دارید. در این بین نفس روی نفس کشیدن تمرکز کنید.
- مرحله 5: با پای دیگر این کار را تکرار کنید.
ورزش تیلت لگن
- مرحله 1: به پشت دراز بکشید و پاها را خم کرده و دست ها را در کنار خود قرار دهید.
- مرحله 2: ماهیچه های شکم خود را سفت کنید، کمر خود را به زمین فشار دهید. باسن و لگن را کمی به سمت بالا تکان دهید.
- مرحله 3: این حالت را در حالی نگه دارید که تصور می کنید ناف شما با ستون فقرات تماس داشته باشد.
- مرحله 4: بعد از چند ثانیه رها کنید. سپس تکرار کنید.
منابع
برای اطلاعات بیشتر در مورد علائم و درمان سیاتیک، لینک زیر را بزنید.