درمان زودهنگام سیاتیک به کاهش عوارض و درد ناشی از آن کمک خواهد کرد. در طول پروسه ی این درمان کاردرمانی نقش موثری خواهد داشت. همواره به درمان هر چه زودتر این عارضه توصیه می شود چرا که از پیشرفت نشانه ها جلوگیری می کند. درمان این عارضه هم ممکن است به صورت جراحی و هم غیر جراحی باشد. البته درمان غیر جراحی معمولا اول پیشنهاد می شود. جراحی هنگامی انجام خواهد شد که علل حاد یا کاهش علائم نورولوژیکی پیشرونده مثل ضعف پاها در بیمار دیده شود. درمان غیر جراحی به شکل رایج ترکیبی از کاردرمانی، فیزیوتراپی، دارودرمانی، تزریقات و برخی درمان های جایگزین دیگر است. در این مقاله شما را با مزایای درمان زودهنگام سیاتیک آشنا خواهیم کرد.
آناتومی عصب سیاتیک
عصب سیاتیک بزرگترین و طویلترین عصب در بدن انسان هاست. از مهره ها شروع شده و در طول قسمت پشتی هر پا به پایین حرکت می کند. ضخیم ترین قسمت این عصب به اندازه ی یک انگشت پای بزرگسالان است. این عصب از به هم پیوستن شاخه ی حسی و شاخه ی حرکتی در مهره ی کمری تشکیل می شود. و بخش اعظمی از ران، ساق و پا را عصب دهی می کند. مشکلات مربوط به این عصب ممکن است در قسمت پایینی کمر در محل تشکیل عصب رخ دهند. اگرچه این مشکلات می توناد در تمام طول مسیر عصب در ران یا ساق پا هم رخ دهند.
علائم بالینی جت درمان زودهنگام سیاتیک
فردی که دچار عارضه ی عصب سیاتیک شده است ممکن است نشانه های نورورلوژیکی از جمله موارد زیر را داشته باشد.
- درد ( درد شدید در ناحیه ی تحتانی)
- بی حس شدن یا کاهش حس در پاها، ران و ساق پا
- ضعف عضلات آن ناحیه
- اختلال در نحوه ی راه رفتن و قدم زدن بیمار
- اختلال در حس آن قسمت از بیمار
- احساس داغ بودن یا سرد بودن و احساس گز گز داشتن/ حس سوزش در پاها
- اختلال در برخی از رفلکس های قسمت آسیب دیده
- ممکن است ورم هم در این قسمت به علت آسیب به عصب سیاتیک دیده شود که نیازمند درمان زودهنگام سیاتیک خواهد بود.
علائم سیاتیک با توجه به قسمت درگیر شده می تواند متفاوت باشد.
- وقتی که عصب مربوط به چهارمین مهره ی کمری تحت فشار یا آسیب باشد. بیمار احساس درد، گزگز و مورمور شدن و بی حسی را در قسمت ران دارد. هم چنین ممکن است بیمار احساس ضعفی هنگام صاف کردن پای آسیب دیده اش داشته باشد. ممکن است رفلکس تاندونی کشکک زانو در این فرد هم کم تر تظاهر داشته باشد.
- وقتی که عصب مربوط به پنجمین مهره ی کمری تحت فشار یا آسیب باشد. احتمال می رود درد، مورمور شدن و بی حسی تا قسمت پا و انگشت شست پا کشیده شود.
- وقتی که عصب مربوط به اولین مهره ی خاجی تحت فشار یا آسیب باشد درمان زودهنگام سیاتیک به کاهش علائم کمک موثری خواهد کرد. بیمار درد، بی حسی و گزگز شدن را در ناحیه خارجی پای خود تجربه می کند. هم چنین هنگام بلند کردن پاشنه ی پایش از روی زمین و ایستادن روی نوک انگشتانش احساس ضعف خواهد کرد. ممکن است رفلکس تاندونی کشکک زانو هم ضعیف شده باشد.
درمان سیاتیک تقریبا همیشه شامل یک برنامه ی تمرینی پیشرونده و کنترل شده است. این درمان های ورزشی و تمرینی به برطرف سازی و جلوگیری از عود کردن علت اصلی درد کمک می کنند. مراجعه به کاردرمانی جهت داشتن درمان کنترل شده ضروری است به نحوی که در ابتدا کاردرمانگران بیمار را ارزیابی کرده.
ارزیابی کاردرمانی برای درمان زودهنگام سیاتیک
در قدم اول متخصصین کاردرمانی جهت شروع درمان فرد را از جنبه های مختلفی مورد ارزیابی قرار می دهند. این ارزیابی شامل گرفتن تاریخچه از مراجع است.
- شکایات مراجع که ناشی از انتشار درد تا ساق پا و امتداد آن تا پوست است.
- درد به طور کلی تا زیر زانو و تا پا کشیده می شود.
- نقشه های پوستی برای تعیین محل توزیع درد استفاده می شوند.
- بیمار از کمردرد هم شکایت دارد در حالی که معمولاً شدت آن از درد پا کم تر است.
- هم چنین ممکن است مراجع علائم حسی را نیز گزارش دهد.
در این بین تصویربرداری هایی که در صورت نیاز انجام شده است هم بررسی خواهند شد.
درمان زودهنگام سیاتیک در پزشکی
در ادامه برخی از درمان های رایج پزشکی را برای سیاتیک آورده ایم.
- یک دوره کوتاه دارودرمانی با داروی NSAID خوراکی (ضد التهابی غیراستروئیدی مثل ناپروکسن و ایبوپروفن)
- مسکن های افیونی و غیر افیونی
- شل کننده های عضلانی
- استروئید های خوراکی مثل پردنیزولون
- ضدتشنج برای درد های عصبی
- تزریق موضعی کورتیکواستروئید ها
- ماساژ بافت عمیق هم ممکن است مفید باشد.
- جراحی هرگونه ناهنجاری ساختاری مانند فتق دیسک، تومور و … .
داروها معمولاً به منظور دستیابی به تسکین درد و امکان شرکت بیمار در فیزیوتراپی و کاردرمانی مصرف می شوند. برای جلوگیری از وابستگی، داروهایی مانند مسکن های افیونی به طور کلی برای مدت زمان کوتاه تجویز می شوند.
اهداف کاردرمانی در درمان زودهنگام سیاتیک
همانطور که گفته شد خط اول درمان های سیاتیک معمولاً شامل ترکیبی از فیزیوتراپی، کاردرمانی، داروها، تزریقات درمانی و درمان های جایگزین است. سیاتیک حاد معمولاً با 4 تا 6 هفته درمان غیر جراحی بهتر می شود. برای سیاتیک مزمن با درد بیش از 8 هفته، زمان درمان ممکن است بیشتر طول بکشد. و می تواند به علت اصلی سیاتیک هم بستگی داشته باشد.
توانبخشی کاردرمانی ترکیبی از تقویت، کشش و تمرین هوازی را شامل می شود و تقریباً یک جز اصلی در هر برنامه درمانی سیاتیک است. تمرینات درمانی نیز ممکن است به برنامه کاردرمانی اضافه شود.
اهداف کاردرمانی برای درمان زودهنگام سیاتیک شامل موارد زیر است.
- ستون فقرات و عضلات کمر، شکم، باسن و ران تقویت شوند.
- مقاومت مرکزی بدن افزایش داده شود.
- عضلات سفت شده و غیر قابل انعطاف مانند عضلات همسترینگ کشیده شوند.
- با ورزش های هوازی سبک مانند پیاده روی، شنا یا استخر درمانی، تبادل مایعات و مواد مغذی در بدن افزایش داده خواهد شد.
اهداف اصلی تمرینات سیاتیک
- درد حاد و شدید عصب سیاتیک کاهش یابد.
- تحرک پا و دامنه حرکتی آن بهبود داده شود.
- سلامت بافت نرم اطراف آسیب تقویت شود.
- عملکرد عصب سیاتیک بهبود داده شود.
- جلوگیری از عود درد یا به حداقل رساندن آن از طریق تمرینات درمان زودهنگام سیاتیک ممکن است.
برای مفید واقع شدن، تمرینات درمانی باید بطور منظم و طبق دستورالعمل کاردرمانگر، طبق برنامه خاص انجام شوند. توجه دقیق به وضعیت بدن موقع اجرای تمرینات برای موثر بودن تمرینات ضروری است.
درد کمر ناشی از سیاتیک به کمک متخصصین کاردرمانی به طور کامل قابل درمان می باشد. کاردرمانگر یک برنامه درمانی خاص برای مراجع تشکیل می دهد که این به الویت بندی بیمار بستگی دارد. مراحل اولیه درمان کاردرمانی بر کاهش سریع درد متمرکز است. با کاهش درد، کاردرمانگر با تمرینات درمانی و کششی خاص، گروه های عضلانی را تقویت می کند. در این بازه، هدف افزایش قدرت و دامنه حرکتی مفاصل مراجع برای جلوگیری از آسیب دیدگی مجدد ستون فقرات است.
تمرینات برای درمان زودهنگام سیاتیک باعث تسکین درد می شوند
کاردرمانگران می توانند با استفاده از درمان فیزیکی و هدفمند، به کنترل کمردرد و علائم سیاتیک کمک کنند. این نوع گزینه درمانی بی خطر و غیر تهاجمی است. و به منظور بهبود سریع تر طبیعی و در عین حال تسکین سریع درد است لذا اثر درمان هم تا مدت طولانی تری باقی می ماند. اما ممکن است در هنگام شعله ور شدن درد سیاتیک، یک دوره کوتاه استراحت و حرکت محدود لازم باشد. با این وجود عدم فعالیت طولانی مدت معمولاً درد را بدتر می کند. با تمرینات پیشنهاد شده توسط کاردرمانی، درمان زودهنگام سیاتیک به دلایل زیر ممکن می شود.
راهکار های پیشنهادی برای درمان زودهنگام سیاتیک
افزایش قدرت عضلانی
ورزش، فعالیت انواع عضلات حتی عضلات عمقی را افزایش می دهد و قدرت آن ها را بهبود می بخشد. عضلات قوی به حمایت از ستون فقرات کمک می کنند و ثبات آن را بیشتر می کنند.
بهبود سلامت استخوان
ورزش و تمرینات مخصوص باعث افزایش تراکم استخوان و در نتیجه داشتن استخوان های محکم می شود. تراکم استخوان ناشی از ورزش در شرایطی مانند پوکی استخوان و درد سیاتیکی افزایش می یابد.
افزایش جریان خون
جریان خون به سمت عضلات، اعصاب و سایر بافت های نرم ستون فقرات با تمرینات درمان زودهنگام سیاتیک افزایش می یابد. این فرآیند منجر به تأمین بهتر مواد مغذی این بافت ها می شود و منجر به رفع سفتی عضلات می شود.
تغذیه دیسک های بین مهره ای ستون فقرات
دیسک های بین مهره های ستون فقرات برای دریافت مواد مغذی و سالم ماندن به تبادل مایعات می پردازند. یک دیسک سالم همانند یک اسفنج، با مواد مغذی و آب متورم شده و با فشرده شدن، آن ها را خارج می کند. این پروسه، موقع انجام تمرینات در دیسک انجام می شود.
کاهش سفتی عصب سیاتیک
سفتی عصب سیاتیک را می توان از طریق کشش عصب با تمرینات حرکتی مربوط به درمان زودهنگام سیاتیک بهبود بخشید. این تمرینات به حفظ جریان مواد مغذی بین عصب و بافت های اطراف کمک می کند و انعطاف پذیری عصب را افزایش می دهند. این روند همچنین تورم عصب را کاهش می دهد.
بدون ورزش و تحرک عضلات کمر و ساختارهای ستون فقرات ضعیف و سفت می شوند و توانایی پشتیبانی کمر را نخواهند داشت. به ویژه هنگامی که شخص دچار آسیب عصب سیاتیک باشد.
دستورالعمل های ورزشی مختص سیاتیک
بیشتر برنامه های تمرینی ارائه شده توسط کاردرمانگران دارای اصول مشترکی هستند که در زیر بیان شده اند.
- افزایش قدرت عضلات مرکزی بدن در تمرینات درمان زودهنگام سیاتیک
بسیاری از تمرینات سیاتیک برای تقویت گروه های اصلی عضلات مثل عضلات شکم، کمر و لگن جهت پشتیبانی بیشتر کمر انجام می شوند. هنگامی که بیماران یک برنامه منظم از تمرینات تقویت کننده عضلات مرکزی را داشته باشند، حتی با وجود شعله ور شدن سیاتیک هم می توانند سریع تر بهبود یابند. به علاوه به احتمال زیاد مراحل بعدی درد را نیز تجربه نمی کنند.
- بهبود انعطاف پذیری عضلات همسترینگ
همسترینگ ها عضلاتی هستند که در پشت ران قرار دارند. همسترینگ های بیش از حد خشک و سفت شده باعث افزایش فشار در ناحیه کمر می شوند. و اغلب نیز منجر به آسیب سیاتیک می شوند یا آن را تشدید می کنند. بنابراین در اکثر انواع آسیب های سیاتیک برای درمان زودهنگام سیاتیک تمرینات منظمی جهت کشش عضلات همسترینگ وجود خواهد داشت.
- انجام تمرینات هوازی (ایروبیک)
ورزش های هوازی برای تناسب اندام عمومی، افزایش جریان خون و ترشح هورمون های ضد درد به نام اندورفین توصیه می شوند. یک تمرین ساده هوازی، پیاده روی کردن است که می تواند تمام شرایط یک تمرین هوازی را فراهم کند. پیاده روی را می توان با سرعتی راحت و قابل تحمل انجام داد. با افزایش قدرت عضلاتتان، بهتر است پیاده روی را نیز افزایش دهید. به طوری که هر روز تا 3 کیلومتر پیاده روی را با سرعت بالایی انجام دهید.
تمرینات پیشنهادی درمان زود هنگام سیاتیک با درنظر گرفتن علت ایجاد آن ها
ورزش ها معمولاً با توجه به علت اصلی سیاتیک پیشنهاد می شوند. حال در این جا چند مثال جهت ارائه تمرینات متناسب با منشا درد سیاتیک آورده شده است.
- سیاتیک ناشی از دیسک فتق شده، ممکن است با تمرینات تقویت کننده شکم و عضلات مرکزی دیگر و با تمرکز بر کاهش درد درمان شوند.
- تمرینات تنگی کانال نخاعی ستون فقرات بر بهبود انعطاف پذیری عضلات پشت، ران و تقویت عضلات شکم تمرکز دارند.
- دیسک های نخاعی تحلیل رفته باعث بی ثباتی ستون فقرات می شوند؛ در نهایت باعث درد پا و آسیب سیاتیکی می شوند. این آسیب با تمریناتی که بر تقویت عضلات مرکزی تمرکز دارند و به کاهش فضای بین دیسکی کمک می کند، درمان می شوند.
منابع
برای مطالعه بیشتر در مورد درمان غیرجراحی سیاتیک، لینک زیر را بزنید.